Oszacowano, że nawet 20-30% populacji na całym świecie doświadcza bólu kolan. Wbrew powszechnemu przekonaniu, problem ten nie dotyka wyłącznie osób starszych – przypadki bólów kolan są często notowane nawet wśród młodych ludzi, takich jak studenci. Wydaje się, że współczesny styl życia, który nie promuje aktywności fizycznej, jest jednym z czynników przyczyniających się do tego zjawiska. Czy istnieją proste metody radzenia sobie z takim problemem?
Staw kolanowy jest największym i najsilniejszym stawem w ciele człowieka, odgrywając kluczową rolę w większości naszych ruchów, takich jak chodzenie, bieganie czy siadanie. Właśnie dlatego kolana są często narażone na różnego rodzaju urazy i problemy zdrowotne. Zrozumienie budowy kolana to klucz do zrozumienia przyczyn bólu.
Kolano składa się z trzech kości: kości udowej, piszczelowej i rzepki. Ta ostatnia ma unikalny, lekko trójkątny i spłaszczony kształt. Wokół tych kości znajduje się skomplikowany system mięśni i więzadeł, składający się z 5 więzadeł zewnątrzstawowych, 5 więzadeł wewnątrzstawowych, 8 kaletek maziowych oraz dwóch łąkotek. W wyniku toczenia i ślizgania się powierzchni stawu, zakres ruchu może wynieść nawet do 170°. Nawet kiedy stoimy, staw kolanowy jest pod ciągłym naciskiem mięśnia czworogłowego uda i innych mięśni zginających. Amortyzację zapewnia chrząstka stawowa. Wydaje się nieprawdopodobne, że niektórzy ludzie przez 30 lat swojego życia nie doświadczają żadnych problemów z kolanami!
Urazy są jednym z najczęstszych powodów bólu kolan. Mimo że uprawianie sportu generalnie korzystnie wpływa na zdrowie, niektóre aktywności fizyczne mogą nadmiernie obciążać kolana. Do najbardziej ryzykownych należą podnoszenie ciężarów, jazda na rowerze, tenis, piłka nożna i koszykówka. Bieganie na długie dystanse również może prowadzić do urazów, zwłaszcza gdy technika biegu jest niewłaściwa. Urazy mogą jednak wystąpić również w wyniku codziennych czynności, takich jak upadki czy skoki.
Najczęściej spotykane urazy kolan to naderwanie więzadeł krzyżowych, złamania, uszkodzenia łąkotki, zapalenia kaletki maziowej oraz zapalenie więzadła rzepki. Ból pojawia się z różnym natężeniem, w zależności od rodzaju urazu – czy jest on nagły czy wynika z przeciążenia. Zazwyczaj jest na tyle silny, że znacząco utrudnia zginanie stawu, co może współtowarzyszyć opuchlizna i ograniczenie ruchomości.
Przyczyną bólu mogą być także zaburzenia mechaniczne, takie jak obecność ciał wolnych – fragmentów chrząstki lub kości, które mogą działać jak „klin” w stawie. Czasami może dojść do dyslokacji rzepki na zewnętrzną stronę stawu. Inną przyczyną bólu może być tzw. zespół pasma biodrowo-piszczelowego, szczególnie często występujący u rowerzystów i maratończyków, któremu towarzyszy uczucie pieczenia lub kłucia.